DAR POLONII Z KANADY
WYSTAWA Z OKAZJI 550. ROCZNICY URODZIN MIKOŁAJA KOPERNIKA
W majowym wydaniu „Uranii” Krystyna Sroczyńska ze Stowarzyszenia Inżynierów Polskich w Kanadzie zapowiedziała będącą w fazie powstawania wystawę kopernikańską przygotowywaną przez Polonię z Windsor w Ontario. Jej pomysłodawcą, autorem i głównym organizatorem jest inżynier i działacz polonijny, prezes Polish-Canadian Business and Professional Association of Windsor, Jerzy (Jerry) Barycki.
W pracach nad projektem wspierali go członkowie stowarzyszenia: Frank Simpson, Stanisław Bęben, Małgorzata Holec, Ewa Barycka, oraz student, Dawid Makarczyk.
Wystawa z założenia miała uświetnić Rok Kopernikański, a organizatorzy inspirowali się imponującymi obchodami zorganizowanymi przez Polonię w 1973 roku z okazji 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. W tegoroczne przedsięwzięcie włączył się Kongres Polonii Kanadyjskiej, ambasada RP w Kanadzie, Rada Polonii Świata, a także wsparły je liczne instytucje polskie i kanadyjskie. Prace rozpoczęły się w 2021 roku - pozyskiwanie materiałów i funduszów, uzyski- wanie patronatów.
W 2022 roku powstał komitet obchodów przy Zarządzie Głównym KPK w składzie: Jerzy Barycki, John Tomczak, Dominik Roszak, Barbara Stadnik-Felińczak, Grażyna Gałęzowska. John Tomczak miał ogromny wkład w promocję w Kanadzie i Polsce, podobnie jak dwaj wiceprzewodniczący Rady Polonii Świata - Dominik Roszak i Tadeusz Pilat, dzięki którym przekazano informację o projekcie do ponad czterdziestu krajów członkowskich.
Jak wspomina autor wystawy, Jerzy Barycki, jego przygoda z Kopernikiem zaczęła się od przypadkowego natrafienia w antykwariacie podczas wizyty w Polsce w 2008 roku na przedwojenne wydania „Stomata Copernicana” L.A. Birkenmajera (1924), jednego z najwybitniejszych biografów Koper- nika i na „Najstarszy życiorys Mikołaja Kopernika z roku 1588” pióra Bernarda Baldiego (1973). Powędrowały one do Kanady, by przez długie lata zbierać kurz w jego biblioteczce… Wszystko zmieniło się jednak, gdy kilka lat później dostał od Stefana Władysiuka, bibliotekarza Biblioteki Polskiej W. Stachewicz w Montrealu książkę „Copernicus Jubilee in Canada 1473 - 1973” autorstwa Marii R. Lemanski będącej relacją z obchodów polonijnych 500-lecia urodzin Kopernika w Kanadzie. Rozmach tych obchodów uświadomił mu, że Polonia powinna przypomnieć światu o swoim genialnym rodaku, ojcu współczesnej astronomii, także w nadchodzącym 2023 roku, z okazji 550 urodzin. To był impuls do działania i tak zrodził się pomysł wystawy.
Pierwszy publiczny jej pokaz odbył się podczas inauguracji Roku Kopernika w Win- dsor 17 lutego 2023 r. na tamtejszym uniwersytecie podczas uroczystości z udziałem m.in. Witolda Dzielskiego, ambasadora RP w Kanadzie.
Polonia wielokrotnie była świadkiem przedsięwzięć upamiętniających ważne wydarzenia czy postaci historyczne, jednak windsorska wystawa poświęcona Kopernikowi jest absolutnym fenomenem. Producentem i koordynatorem była stosunkowo niewielka organizacja z bardzo skromnym budżetem z małego kanadyjskiego miasta. Jednak dzięki wizji i przedsiębiorczości udało się zgromadzić unikalną dokumentację i blisko 40 tys. dolarów na realizację tego ogromnego przedsięwzięcia i to przy symbolicznym udziale funduszy z Polski. Wystawa istniejąca w tej chwili w pięciu egzemplarzach, składająca się z dwunastu wielkoformatowych rollerów była eksponowana zarówno na kontynencie północnoamerykańskim - w pięciu prowincjach Kanady: Ontario (23 razy), w Manitobie, Quebecu, Albercie, Nowej Szkocji - na łącznie 27 pokazach. W USA była prezentowana w Kalifornii i Michigan. W Europie gościła poza Polską, w Bułgarii i Norwegii. Zawędrowała nawet do Australii. W Polsce pokazano ją w Warszawie (7 razy), w Krakowie (2 razy), w Lublinie (2 razy) w Pułtusku i Opolu - razem odbyło się 13 pokazów. W kraju logistyka związana z wypożyczeniem była wspierana przez Stowarzysze- nie „Wspólnota Polska”.
Wystawa została przygotowana w polskiej, francuskiej i angielskiej wersji językowej i jest wypożyczana zgodnie z potrzebami miejsca ekspozycji. Niewiele w historii było takich przypadków, żeby tego formatu przedsięwzięcie przygotowane przez Polonię i przez nią finansowane spotkało się z uznaniem w Polsce i stało się prezentem dla kraju naszego pochodzenia. Wystawa gościła nie tylko w Parlamencie Kanadyjskim i Ontaryjskim, ale również w Senacie RP i na wielu renomowanych polskich uczelniach z Uni- wersytetem Jagiellońskim na czele (Alma Mater Kopernika). W tej chwili uczelnia podpisała z autorem umowę na stałą jej ekspozycję na Wydziale Fizyki, Astronomii i Infor- matyki Stosowanej. Jest również dostępna w wersji wirtualnej - była rozdawana na pendrive’ach uczestnikom Zjazdu Rady Polonii Świata w Wilnie w 2022 r., oraz na Zjeździe Polonii Świata i Polaków z Zagranicy w Warszawie/Pułtusku 2023 r., gdzie spotkali się delegaci z ponad 40 państw.
Obecnie wystawa elektroniczna jest dostępna w wersji: polskiej i angielskiej (QR Code czytelnicy znajdą w ramce poniżej) oraz francuskiej, bułgarskiej, włoskiej. W opracowaniu jest wersja norweska i litewska.
Wystawa zebrała wyrazy uznania zarówno po jednej, jak i drugiej stronie Oceanu. Przedstawiciele organizacji, politycy, naukowcy komplementowali ją za rozmach i profesjonalne przygotowanie. Przytoczę tylko niektóre z tych opinii.
Tak o roli wystawy mówił Stan Skrzeszewski, kurator lokalnych obchodów kopernikańskich: W London zorganizowaliśmy trzy różne wydarzenia z okazji 550. rocznicy urodzin Kopernika. Na każdym z nich prezentowaliśmy wystawę opracowaną przez Jerzego Baryckiego i jego windsorski zespół. Wystawa została bardzo dobrze przyjęta i zyskała uznanie widzów za profesjonalny tekst i doskonałą grafikę. Każde miejsce ekspozycji przyciągało inną publiczność, dzięki czemu mogliśmy zaprezentować Kopernika szerokiemu gronu przedstawicieli Royal Canadian Astronomical Society.
Swoje uznanie wyrazili także naukowcy ontaryjskich uczelni: Rewolucja Kopernikańska doprowadziła do współczesnego zrozumienia mechaniki nieba i nauczyła nas pokory w obliczu ogromu kosmosu. Program i wystawa poświęcona Kopernikowi w Obserwatorium w Cronyn w London były doskona- łym sposobem na przybliżenie szerszej publiczności myśli polskiego geniusza i konsekwencji tej myśli - mówiła dr Pauline Barmby, kanadyjska astronom i kierowniczka Wydziału Fizyki i Astronomii na Western University, a dr Gordon Osinski, profesor tej samej uczelni z Wydziału Nauk o Ziemi i trener astronautów NASA z zakresu geologii, w swoim wystąpieniu podkreślił: Mikołaj Kopernik otworzył drzwi do współczesnej eksploracji kosmosu i jestem zaszczycony, że mogę być częścią tej nieustającej eksploracji wszechświata. Znakomity program uatrakcyjniony wystawą z moim udziałem dał okazję do opowiedzenia o najnowszych osiągnięciach w astronomii i mojej roli jako członka zespołu geologicznego powołanego przez NASA w ramach misji księżycowej Artemis III. W 2025 roku astronauci wylądują na Księżycu i przeprowadzą terenowe badania geologiczne. Dzieło zapoczątkowane przez Mikołaja Kopernika trwa!
Podobne opinie płynęły także z USA, jak ta, z ust Franka J. Dmuchowskiego, prezesa Towarzystwa Przyjaciół Sztuki Polskiej w Detroit, przedstawiciela Rady Nadzorczej Polskiego Instytutu Kultury i Badań: Wystawa poprzez znakomite połączenie obrazu i tekstu zapewniła wyjątkową podróż w życie i czasy Mikołaja Kopernika, uznawanego za polskiego geniusza polimatycznego europejskiego renesansu i złotego wieku Rzeczypospolitej Obojga Narodów, którego teoria heliocentryczna zapoczątkowała rewolucję naukową i kulturalną, której skutki trwają do XXI wieku.
Były też zapewnienia od kanadyjskich instytucji, które doceniły wysiłek Polonii w przygotowaniu wydarzenia: Chciałam jeszcze raz podkreślić, jak dumne było Muzeum w Windsor mogąc gościć w czerwcu wystawę Copernicus 550. Wystawa ta została pomysłowo przygotowana i opowiada ważną historię o kluczowej postaci w historii nauki. Praca Jerry’ego Baryckiego i jego zespołu jest najwyższej jakości, a jego energia w promowaniu tej wystawy jest niezwykła. Mam nadzieję na dalszą współpracę - napisała Madelyn Della Valle, kustosz Muzeum w Windsor.
Gratulacje popłynęły także ze strony Polski: Jesteśmy bardzo dumni z Polonii w Kanadzie za promowanie polskiego dziedzictwa na świecie – dziękujemy i gratulujemy prezesowi Jerry’emu Baryckiemu - napisał prof. Dariusz Wasik, dziekan Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Organizatorzy polonijnej wystawy przygotowali pamiątkowe medaliony z wizerunkiem Kopernika i wręczali je uroczyście osobom, które przyczyniły się do jej popularyzowania. Opublikowali również okolicznościowe znaczki poczty polskiej i kanadyjskiej.
Obchody jubileuszu Kopernika zostały oficjalnie zakończone 30 listopada 2023 r. podczas koncertu „All Star Gala” w Mis- sissaudze, z udziałem blisko tysiąca widzów, jednak zainteresowanie wystawą trwa - wciąż napływają zamówienia z Kanady, USA, Litwy i Polski na kolejne jej pokazy w 2024 roku. Całe przedsięwzięcie jest więc doskonałym przykładem promocji polskiej nauki na świecie.
Anna Łabieniec
Artykuł ukazał się w marcowym wydaniu polskiego dwumiesięcznika astronomicznego „Urania”. Po tej publikacji statystyka pokazów wystawy kopernikańskiej zmieniła się: zaprezentowano ją już 27 razy w Kanadzie, 20 razy w Polsce i 6 razy w innych krajach.
Powiązane wiadomości
Comment (0)