Roślina odpędzająca ciężkie sny
Ziołowe Opowieści
Pierwsze wzmianki o Biedrzeńcu anyżu, zwanym popularnie anyżem, pojawiają się już w Biblii i egipskich papirusach sprzed 1500 r. p.n.e. Wielu autorów dzieł botanicznych uznaje go za jedną z najstarszych roślin uprawnych. Od wieków uprawiany i zbierany przez Arabów i Izraelitów, był znany również w Chinach i Indiach, jednak szczególną popularność zyskał w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie ceniono jego właściwości lecznicze i kulinarne. Grecki botanik i lekarz Dioskorides Pedanios Anazarboes (I w. n.e.), który służył na dworze cesarzy czasów Nerona, pisał, że anyż „odświeża oddech, nadaje twarzy młodzieńczy wygląd i odpędza ciężkie sny.” Roślina ta była także jednym z ziół wykorzystywanych do przygotowania teriaku – słynnego antidotum stworzonego przez króla Pontu, Mitrydatesa.
Rzymianie rozpowszechnili uprawę anyżu w Europie, a do Europy Środkowej prawdopodobnie wprowadzili go Benedyktyni, którzy sadzili tę roślinę w przyklasztornych ogrodach. W Polsce anyż był znany już od średniowiecza, a w XV i XVI wieku zasiewano go na szerszą skalę, głównie do aromatyzowania gorzałki. Świadczy o tym popularność anyżu opisana w Zielniku Syreniusza, gdzie wspomina się, że „u nas w rozkoszniejszych ogrodach poczynają go rozmnażać.” Syreniusz, lekarz i botanik, zauważał, że „hanyż polny” może dawać nasiona o różnych właściwościach zależnych od czasu zbioru – jedne bardziej przydatne dla kobiet, inne dla mężczyzn. Od wieków biedrzeniec anyż stanowił cenną przyprawę, wykorzystywaną w gatunkowej gorzałce, miodach, rozmaitych konfiturach (jak orzechowe), a także do przyprawiania mięs, galaret, marmolad, ciast i słodyczy wraz z kolendrą, kminkiem, liśćmi laurowymi czy cynamonem. Równocześnie anyż znalazł szerokie zastosowanie w medycynie ludowej jako środek na dolegliwości żołądkowe, uporczywy kaszel oraz dla poprawy smaku i działania innych mieszanek ziołowych.
Z historii uprawy anyżu wynika, że od najdawniejszych czasów zioło to było wykorzystywane do aromatyzowania gorzałki. Olejek anyżowy jest nadal stosowany w niektórych krajach do produkcji wódek, takich jak anyżówka, a także do likierów, takich jak bułgarska Mastika, francuskie Anisette czy tureckie Koki.
Współczesna fitoterapia chętnie korzysta z anyżu ze względu na jego cenne właściwości zdrowotne i składniki w nim zawarte.. Roślina ta jest bogata w witaminy z grupy B (między innymi B1, B2, B3 oraz B5), oraz witaminy o działaniu antyoksydacyjnym: A i C. Wśród składników mineralnych wyróżnić można wapń, magnez, cynk, potas, miedź czy żelazo.
Biedrzeniec anyż znany jest ze swojego korzystnego wpływu na układ trawienny, pomagając w redukcji wzdęć, nudności i skurczów jelit. Dlatego często dodaje się go do naparów po posiłkach.
Zawiera związki o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych, co sprawia, że jest skutecznym naturalnym środkiem wspierającym odporność. Olejek anyżowy jest popularny w aromaterapii, gdzie stosuje się go do inhalacji w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych. Działa również przeciwzapalnie, co czyni go pomocnym w łagodzeniu bólu stawów i mięśni.
Dzięki działaniu wykrztuśnemu anyż wspomaga odkrztuszanie i łagodzi kaszel, dlatego jest częstym składnikiem syropów na kaszel. Zawiera fitoestrogeny, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów menopauzy i regulowaniu gospodarki hormonalnej. Działa także uspokajająco, co przyczynia się do redukcji stresu i poprawy jakości snu. Dodany do naparów działa relaksująco i odprężająco.
Zastosowanie kulinarne
Dzięki swoim właściwościom aromatycznym i smakowym anyż jest wszechstronną przyprawą, która może być używana w wielu różnych potrawach, zarówno słodkich, jak i słonych. Dodaje się go do mięs, zwłaszcza wieprzowiny i drobiu, a także do dań z ryb. Można go używać w marynatach i sosach, aby nadać potrawom wyrazistego smaku.
Świetnie nadaje się do wypieków - pierników czy ciasteczek, a jego aromat doskonale komponuje się z innymi przyprawami, takimi jak cynamon, goździki czy imbir.
Mielony anyż dodaje się do herbat, naparów oraz kawy, nadając im przyjemny aromat. Można wykorzystać go w konfiturach, dżemach, słodkich potrawach, takich jak budynie czy musy, a dodany do zup i gulaszy wzbogaci ich smak i aromat.
Zdrowotna nalewka z anyżu
Znana z aromatycznego, lekko słodkiego smaku i korzystnych właściwości zdrowotnych, jest popularnym trunkiem w medycynie naturalnej. Wspomaga trawienie, łagodzi kaszel, a także działa rozgrzewająco.
50 g suszonych nasion anyżu (można połączyć z anyżem gwiaździstym dla intensywniejszego aromatu), 500 ml wódki 40% lub spirytusu rozcieńczonego do 40%, 200 g cukru, 250 ml wody
Anyż umieszczamy w słoiku i zalewamy wódką. Słój szczelnie zamykamy i odstawiamy w ciemne, chłodne miejsce na 2–4 tygodnie. Codziennie wstrząsamy naczyniem, aby składniki lepiej się połączyły. Po tym czasie przecedzamy nalewkę przez gazę lub filtr do kawy, by pozbyć się osadu. W rondelku podgrzewamy wodę z cukrem, mieszamy do całkowitego rozpuszczenia cukru,. Ostudzony syrop dodajemy do nalewki, mieszamy i odstawiamy na kolejne 2 tygodnie. Gotową nalewkę przelewamy do ciemnych butelek i odstawiamy na co najmniej miesiąc, aby dojrzewała. Im dłużej leżakuje, tym bogatszy smak. Zażywamy 3 razy dziennie po 15—20 kropli przy silnym męczącym kaszlu, ale także w bólach brzucha i dla pobudzenia trawienia.
Napar anyżowy
1 łyżkę anyżu zalewamy 1 szklanką wrzącej wody, przykrywamy spodkiem i odstawiamy na 15—20 minut. Pijemy 4 razy dziennie po 1/4 szklanki naparu przed jedzeniem, w zaburzeniach trawienia lub po posiłkach — jako środek wykrztuśny w przypadku silnego kaszlu.
Anyż nie jest toksyczny, jednak osoby wrażliwe na rośliny z rodziny baldaszkowatych (takie jak koper włoski, kminek, kolendra i koper) oraz osoby uczulone na anetol powinny zachować ostrożność w jego stosowaniu. Istnieje także ryzyko alergicznej reakcji krzyżowej u osób, które mają nietolerancję roślin z rodziny astrowatych. W przypadku kobiet w ciąży oraz karmiących nie zaleca się stosowania preparatów zawierających anyż z powodu braku wystarczających danych dotyczących ich bezpieczeństwa.
Ilona Girzewska - Zielarz Fitoterapeuta
Tel: 416-882-0987 FB: Ziołowe Opowieści
Powiązane wiadomości
Comment (0)