Jeziora a może morze? eziora a może morze?
Superior znaczy Górne
Wielkie Jeziora to grupa pięciu jezior pochodzenia tektoniczno–polodowcowego w Ameryce Północnej, na pograniczu Kanady i Stanów Zjednoczonych.
Są to następujące jeziora:
Górne (Superior), 82 101 km2
Huron, 59 610 km2
Michigan, 57 800 km2
Erie, 25 700 km2
Ontario, 18 960 km2
Lustra wody poszczególnych akwenów położone są na różnych wysokościach, przy czym różnica między poziomem Jeziora Górnego a jeziora Ontario wynosi 108 metrów. Wyjątek stanowią Michigan i Huron, połączone cieśniną Mackinac i hydrologicznie stanowiące jeden zbiornik wodny. Sumaryczna objętość Wielkich Jezior tworzy drugi (po Bajkale) największy zbiornik wody słodkiej na kuli ziemskiej.
Jeziora połączone są ze sobą cieśninami, rzekami, jeziorem St. Clair i kanałami. Razem z wypływającą z Ontario Rzeką Świętego Wawrzyńca tworzą śródlądową Drogę Wodną Świętego Wawrzyńca o długości 3770 km i stanowią ważny szlak wodny, mający również połączenie z dorzeczem rzek Missisipi i Hudson. Wokół Wielkich Jezior rozwinęła się gęsta sieć osadnicza.
Kotliny tworzące podłoże Wielkich Jezior mają pochodzenie tektoniczne; wypełniły się wodą w czasie ostatniego zlodowacenia, około 10 tysięcy lat temu.
Wielkie Jeziora w swoim obecnym stanie są właściwie jednym z najmłodszych obiektów przyrodniczych na kontynencie północnoamerykańskim. Zajmujące ponad 94 000 mil kwadratowych, te morza słodkowodne zawierają szacunkowo 6 biliardów (15 zer) galonów wody, co stanowi około jedną piątą światowych zasobów słodkiej wody powierzchniowej.
Dział wodny Wielkich Jezior obejmuje część lub całość ośmiu stanów USA (Minnesota, Wisconsin, Illinois, Indiana, Michigan, Ohio, Pensylwania i Nowy Jork) oraz kanadyjską prowincję Ontario. Rzeki i strumienie transportują składniki odżywcze, rozpuszczone gazy, sole i minerały, osady i zanieczyszczenia ze zlewni do Wielkich Jezior. Obecnie dorzecze to zamieszkuje ponad 33 miliony ludzi: ponad jedna dziesiąta populacji Stanów Zjednoczonych i jedna czwarta populacji Kanady.
Większość słodkich wód powierzchniowych Ameryki Północnej (95%) znajduje się w Wielkich Jeziorach.
Rozłożona równomiernie w 48 sąsiednich stanach woda w jeziorach miałaby głębokość około 3 metrów.
Wszystkie pięć Wielkich Jezior należy do 18 największych jezior świata pod względem powierzchni i objętości.
Wielkie Jeziora i znajdujące się w nich wyspy mają ponad 16 000 km linii brzegowej, dłuższej niż wschodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych.
•••
Rzeczy, których prawdopodobnie nigdy nie wiedziałeś o Wielkich Jeziorach.....
1. Jezioro Superior w rzeczywistości nie jest jeziorem, ale morzem śródlądowym.
2. Wszystkie cztery pozostałe Wielkie Jeziora oraz trzy kolejne jeziora wielkości jeziora Erie zmieściłyby się w Jeziorze Superior.
3. Isle Royale to ogromna wyspa na jeziorem Superior. Na tej wyspie znajduje się kilka mniejszych jezior.
4. Pomimo swoich ogromnych rozmiarów Jezioro Górne jest niezwykle młodą formacją jak na ziemskie standardy (ma zaledwie 10000 lat).
5. W Jeziorze Superior jest wystarczająco dużo wody, aby zanurzyć całą Amerykę Północną i Południową w wodzie na głębokość 1 stopy.
6. Jezioro Superior zawiera 3 biliardy galonów wody (3 000 000 000 000 000). Wszystkie pięć Wielkich Jezior łącznie zawierają 6 biliardów galonów.
7. Jezioro Superior stanowi aż 10% światowych zasobów słodkiej wody powierzchniowej.
8. Szacuje się, że w Jeziorze Superior żyje około 100 milionów pstrągów jeziorowych. To prawie jedna piąta populacji ludzkiej w Ameryce Północnej!
9. Istnieją małe ujścia, którymi woda opuszcza Jezioro Superior. Wymiana całej wody w jeziorze zajmuje dwa stulecia.
10. Jezioro Erie jest czwartym co do wielkości Wielkim Jeziorem pod względem powierzchni i najmniejszą głębokością. Jest to 11. co do wielkości jezioro na świecie.
11. Przypuszcza się, że w jeziorze Erie żyje „potwór” o długości od 30 do 40 stóp o imieniu Bessie. Najstarsze odnotowane obserwacje pochodzą już z 1793 roku.
12. Woda w jeziorze Erie wymienia się w ciągu zaledwie 2,6 roku, co jest godne uwagi, biorąc pod uwagę, że woda w jeziorze Superior zajmuje dwa stulecia.
13. Oryginalna publikacja The Lorax doktora Seussa zawierała następujący wiersz: „Słyszałem, że w jeziorze Erie sytuacja jest równie zła”.
Czternaście lat później program grantów morskich Ohio napisał do Seussa, przedstawiając argument, że warunki uległy poprawie, a on usunął tę linijkę tekstu.
14. Jezioro Erie jest nie tylko najmniejszym Wielkim Jeziorem pod względem objętości, ale jest otoczone przez teren o największym nasyceniem przemysłu.
Z dorzeczem jeziora Erie graniczy siedemnaście obszarów metropolitalnych, każdy liczący ponad 50 000 mieszkańców.
15. Podczas wojny 1812 r. Stany Zjednoczone pokonały Brytyjczyków w bitwie morskiej zwanej Bitwą nad jeziorem Erie, zmuszając ich do opuszczenia Detroit.
16. Linia brzegowa wszystkich Wielkich Jezior łącznie stanowi prawie 44% obwodu planety.
17. Gdyby nie Cieśnina Mackinac, jeziora Michigan i Huron można by uznać za jedno jezioro.
Z hydrologicznego punktu widzenia mają one ten sam średni poziom wody i są uważane za jedno jezioro.
18. Keystone State był jednym z największych i najbardziej luksusowych drewnianych parowców pływających podczas wojny secesyjnej. W 1861 roku zniknął. W 2013 roku znaleziono go 50 km na północny wschód od Harrisville, na głębokości 55 metrów.
19. Kopalnia Goderich to największa kopalnia soli na świecie. Jej część biegnie pod jeziorem Huron, ponad 500 metrów pod dnem jeziora.
20. Pod powierzchnią jeziora Huron znajdują się liczące 9000 lat budowle do hodowli zwierząt, z których korzystali prehistoryczni ludzie, gdy poziom wody był znacznie niższy.
21. W jeziorze Huron znajdują się ogromne zapadliska, które zawierają duże ilości siarki i małe ilości tlenu, niemal odwzorowując warunki panujące w starożytnych oceanach Ziemi 3 miliony lat temu. Znajdują się w nich unikatowe ekosystemy.
22. Jezioro Huron jest drugim co do wielkości wśród Wielkich Jezior i piątym co do wielkości na świecie.
23. Pod względem wielkości jezioro Michigan zajmuje trzecie miejsce wśród Wielkich Jezior i szóste wśród wszystkich słod- kowodnych jezior na świecie.
24. Jezioro Michigan jest jedynym Wielkim Jeziorem, które w całości znajduje się w granicach Stanów Zjednoczonych.
25. Największe na świecie wydmy słodkowodne rozciągają się wzdłuż brzegów jeziora Michigan.
26. Ponieważ woda wpływa i wypływa z jeziora Michigan tą samą drogą, jej wymiana zajmuje 77 lat dłużej niż w jeziorze Huron, pomimo podobieństwa pod względem wielkości i głębokości. (Jezioro Michigan: 99 lat, Jezioro Huron: 22 lata)
27. Dzieje się tak, gdyż temperatura jeziora Michigan spada poniżej zera.
28. W obrębie Jeziora Michigan znajduje się „trójkąt” o reputacji podobnej do Trójkąta Bermudzkiego, w którym doszło do dużej liczby „dziwnych zaginięć”. Pojawiły się także rzekome obserwacje UFO.
29. Singapur w stanie Michigan to wymarłe miasto nad brzegiem jeziora Michigan, które w 1871 roku zostało zasypane piaskiem. Z powodu trudnych warunków pogodowych i braku środków związanych z koniecznością odbudowy po wielkim pożarze Chicago, miasto zostało całkowicie wyludnione.
30. W połowie XIX wieku jezioro Michigan miało problem z piratami. Ich łup: drewno. W rzeczywistości upadek Singapuru wynika w dużej mierze z szybko wylesionego obszaru otaczającego miasto.
31. Jim Dreyer przepłynął w poprzek jezioro Michigan w 1998 r. (65 mil), a następnie w 2003 r. przepłynął całą długość jeziora Michigan (422 mil).
32. Jezioro Michigan było miejscem pierwszej odnotowanej „katastrofy Wielkich Jezior”, podczas której parowiec przewożący 600 osób zderzył się ze szkunerem dostarczającym drewno do Chicago. Zginęło czterysta pięćdziesiąt osób.
33. Jezioro Ontario jest najmniejszym z Wielkich Jezior pod względem powierzchni i drugim co do głębokości. Jest to 14. co do wielkości jezioro na Ziemi.
34. Prowincja Ontario została nazwana na cześć jeziora, a nie odwrotnie.
35. W 1804 r. kanadyjski okręt wojenny HMS Speedy zatonął w jeziorze Ontario. W 1990 roku udało się go znaleźć łowcy wraków Edowi Burttowi. Tyle że nie wolno mu odzyskać żadnych artefaktów, dopóki nie zostanie zatwierdzone przez rząd miejsce, w którym można je wystawić. On wciąż czeka.
36. Babe Ruth zaliczył swój pierwszy home run w lidze na stadionie Hanlan’s Point w Toronto. Piłka wylądowała w jeziorze Ontario i uważa się, że nadal tam jest.
37. Jezioro na Tytanie, księżycu Saturna, nosi nazwę jeziora Ontario.
Powiązane wiadomości
Comment (0)