Jaśmin - królowa nocy

Tuesday, 29 Jul, 2025

Ziołowe opowieści

Delikatne kwiaty jaśminu i ich oszałamiający zapach fascynują ludzi od tysiącleci. To nie tylko ozdoba ogrodów i symbol miłości w wielu kulturach, lecz także ceniona roślina lecznicza w tradycyjnej medycynie ludowej.
W starożytnych Indiach uważano jaśmin za „królową nocy”, a jego kwiaty były nieodzownym elementem ślubnych girland i modlitw. Według jednej z legend bogini miłości Kama używała strzał zrobionych z kwiatów jaśminu, by budzić namiętność w sercach ludzi.
W krajach arabskich był symbolem kobiecego piękna i czystości. W Syrii i Tunezji kwiat jaśminu to symbol narodowy, obecny w poezji i rytuałach. Chińczycy przypisywali mu moc przyciągania szczęścia, a według wierzeń europejskich wianek z jaśminu chronił przed złymi snami.
Nie tylko symboliczne znaczenie miał jaśmin - używano go jako antidotum na różne dolegliwości. W indyjskiej  ajurwedzie był stosowany w leczeniu bólów głowy, bezsenności, depresji i stanów lękowych. Liście przykładano do ran, a z kwiatów sporządzano maceraty przeciwko gorączce.  W Chinach napar z jaśminu łączono z zieloną herbatą jako środek relaksujący i harmonizujący energię ciała. Arabowie stosowali go w afrodyzjakach oraz jako ochronny amulet zapachowy w domach, a w Europie był znany przede wszystkim jako pachnidło, ale również jako lek wspierający układ nerwowy i pokarmowy.
Dzisiejsza fitoterapia chętnie sięga po jaśmin, wykorzystując m.in. jego ususzone kwiaty, jednak najważniejsze zastosowanie mają olejki z tego kwiecia,  pozyskiwane metodą enfleurage lub ekstrakcji rozpuszczalnikowej, co czyni je jednymi z najdroższych olejków na świecie.
Enfleurage (z franc. enfleurage, „nasycanie kwiatami”) to jedna z najstarszych metod pozyskiwania naturalnych olejków eterycznych, stosowana szczególnie w przypadku kwiatów bardzo delikatnych, których zapach ulatnia się szybko po zerwaniu i które są zbyt wrażliwe na działanie wysokiej temperatury (np. jaśmin, tuberoza, fiołek czy gardenia).
To proces polegający na wyciąganiu zapachu z kwiatów przy użyciu tłuszczu — bez udziału wysokiej temperatury, co pozwala zachować delikatne, ulotne substancje aromatyczne. Na taflach szkła rozsmarowuje się oczyszczony tłuszcz zwierzęcy, rzadziej tłuszcz roślinny. Na powierzchni tłuszczu układa się świeże, ręcznie zbierane płatki kwiatów, które wymienia się codziennie przez kilkanaście dni — aż tłuszcz nasyci się zapachem. Powstały produkt to pomada — pachnący tłuszcz. Następnie zapach ekstrahuje się z tłuszczu alkoholem, uzyskując absolut— czysty ekstrakt zapachowy. Uwierzycie, że uzyskanie 1 kg absolutu jaśminowego wymaga nawet 7–8 milionów ręcznie zebranych kwiatów!?
Enfleurage był jedynym skutecznym sposobem pozyskiwania zapachu jaśminu aż do rozwoju ekstrakcji rozpuszczalnikowej. Obecnie metoda enfleurage jest rzadko stosowana z powodu wysokich kosztów i pracochłonności. Nadal jednak używa się jej w perfumiarstwie artystycznym oraz w tradycyjnym zielarstwie, zwłaszcza w projektach rekonstrukcji dawnych zapachów.
Olejek eteryczny z jaśminu to złożona mieszanina substancji aromatycznych, z których najważniejsze to jasmon – odpowiada za charakterystyczny zapach; linalol – działa uspokajająco i antybakteryjnie; benzylowy alkohol i benzoesan benzylu – działają przeciwdrobnoustrojowo; indol i skatol – składniki o intensywnym zapachu, działające psychoaktywnie.
Współczesne badania wykazały, że olejek jaśminowy działa uspokajająco i przeciwlękowo, obniża ciśnienie krwi i tętno, może wzmacniać libido i poprawiać nastrój, ma właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze, wspiera leczenie egzemy, stanów zapalnych skóry i blizn.
W aromaterapii olejek jaśminowy stosuje się w terapiach na stres, bezsenność, depresję, spadek libido, menopauzę. W kosmetologii jest składnikiem luksusowych perfum, kremów odmładzających, toników do skóry wrażliwej i dojrzałej.
Kwiaty jaśminu wykorzystuje się też jako składnik herbatek ziołowych lub kulinarnie - w Azji aromatyzuje się nimi ryż i napoje; a w krajach arabskich dodawane są do deserów.
DOMOWE JAŚMINOWE RECEPTURY
Napar z jaśminu na ukojenie
1 łyżkę suszonych kwiatów jaśminu zalać 250 ml gorącej (nie wrzącej!) wody. Parzyć pod przykryciem 10 minut. Pić wieczorem dla relaksu i lepszego snu.
Olejek do masażu relaksacyjnego
Połączyć 20 ml oleju ze słodkich migdałów, 3 krople olejku jaśminowego i 2 krople olejku lawendowego. Masować skronie i kark przy napięciu nerwowym.
Mgiełka jaśminowa do snu
50 ml przegotowanej wody, 1 łyżeczka alkoholu (np. spirytusu lub wódki) i 10 kropli olejku jaśminowego wymieszać w butelce z atomizerem. Powstałą miksturą spryskać poduszkę przed snem.
Kąpiel relaksacyjna
2 garście suszonych kwiatów jaśminowca, 1 łyżkę soli morskiej i 5 kropli olejku eterycznego dodać do ciepłej wody w wannie.

PRZECIWWSKAZANIA
Nie zaleca się spożywania dużych ilości naparu przez kobiety w ciąży – ze względu na możliwe działanie emmenagogiczne (pobudzające miesiączkę). Olejek eteryczny powinien być stosowany z umiarem – w nadmiarze może wywołać bóle głowy lub zawroty, u osób uczulonych na jaśmin może wystąpić reakcja alergiczna.

Ilona Girzewska - Certyfikowany Zielarz Fitoterapeuta
Tel: 416-882-0987, FB: Ziołowe opowieści
Podcast: radio7totonto.com