Stanowisko partii opozycyjnych w sprawie nadchodzącego budżetu federalnego

Tuesday, 21 Oct, 2025

Treść nadchodzącego budżetu federalnego pozostanie tajemnicą dla większości aż do jego przedłożenia 4 listopada, ale partie opozycyjne przedstawiły już ogólne zarysy swoich oczekiwań lub przedstawiły liberałom konkretne, trudne do spełnienia żądania.

Zdolność rządu premiera Marka Carneya do uzyskania poparcia dla budżetu innch partii będzie kluczowa dla decyzji o utrzymaniu władzy przez liberałów i ewentualnym rozpisaniu nowych wyborów w ciągu pół roku.
Liberałowie mają obecnie 169 miejsc w Izbie Gmin, o trzy miejsca mniej niż większość. Oznacza to, że poparcie siedmiu posłów Nowej Demokratycznej Partii (NDP) wystarczyłoby do uchwalenia budżetu.
Tymczasowy lider NDP, Don Davies, powiedział, że nie przedstawił żadnych konkretnych wniosków budżetowych podczas spotkania z Carneyem na początku tego miesiąca, zaznaczając, że jego partia nie ma „listy żądań”. NDP w poprzednim parlamencie zawarło z mniejszościowym rządem liberałów umowę aby utrzymać ich u władzy, wymieniając poparcie w kluczowych głosowaniach na realizację priorytetów, głównie dotyczących nowych programów opieki zdrowotnej.
„Nie negocjujemy ani publicznie, ani prywatnie” – powiedział Davies reporterom 8 października. „Jako Nowi Demokraci przedstawiamy w sposób bardzo przejrzysty naszą wizję tego, co jest potrzebne naszemu krajowi w przyszłości”.
Chociaż Davies stwierdził, że nie zgłoszono żadnych konkretnych żądań, powiedział Carneyowi „bardzo jasno”, że NDP nie poprze budżetu oszczędnościowego. Lider NDP stwierdził, że obecne okoliczności, takie jak presja gospodarcza wynikająca z amerykańskich ceł, muszą zostać zaspokojone poprzez zwiększenie federalnych inwestycji w pracowników, przedsiębiorstwa, społeczności i infrastrukturę.
Rząd liberałów zasugerował, że jego budżet będzie obejmował zarówno środki oszczędnościowe, jak i inwestycje, zgodnie z formułą Carneya „mniej wydawać, aby „więcej inwestować”. Premier zobowiązał się do zwiększenia efektywności rządu, ubolewając nad faktem, że koszty operacyjne rządu rosły w ostatnich latach szybciej niż gospodarka. Tymczasem minister finansów François-Philippe Champagne obiecał budżet z „inwestycją pokoleniową”.
Pozostaje pytanie, jak NDP rozważy spodziewane proponowane cięcia w usługach publicznych w porównaniu z planowanym bodźcem gospodarczym.
Ostatecznie jednak może to sprowadzać się bardziej do kwestii politycznych niż fiskalnych i gospodarczych.
Konserwatyści i Bloc Québécois jak dotąd nie zasygnalizowali zamiaru poparcia budżetu, a można argumentować, że NDP znajdzie się w bardziej niepewnej sytuacji politycznej, jeśli odbędą się przedterminowe wybory. Partia w ostatnich wyborach straciła 24 mandaty, tracąc oficjalny status partii, a trwający wyścig o przywództwo po Jagmeecie Singhu zakończy się najpóźniej 29 marca 2026 roku.
„Nie sądzę, żeby Kanadyjczycy chcieli teraz wyborów” – powiedział Davies, zapytany przez dziennikarzy, czy jest gotowy wziąć udział w wyborach dotyczących budżetu. „To od pana Carneya, jako premiera i rządu mniejszościowego, zależy skonstruowanie budżetu, który zdobędzie poparcie przynajmniej jednej z tych partii [opozycyjnych]”.

Żądania Bloku

Tymczasem Bloc Québécois zasygnalizował, że nie poprze budżetu, jeśli jego kluczowe żądania nie zostaną spełnione. 14 paź-dziernika partia opublikowała listę 18 postulatów dotyczących nadchodzącego budżetu, określając sześć z nich jako „nieuniknione”.
„Kiedy zamykam oczy i patrzę w przyszłość, trudno mi sobie wyobrazić, że wstaję i głosuję za budżetem” – powiedział dziennikarzom w Ottawie poseł Bloku i krytyk finansowy Jean-Denis Garon. Nie chciał powiedzieć, czy spodziewa się przedterminowych wyborów, ani czy jego zdaniem mieszkańcy Quebecu ich chcą.
Do kluczowych postulatów Bloku należą: podniesienie świadczeń z tytułu zabezpieczenia emerytalnego dla osób w wieku 65 lat, zwiększenie federalnych transferów na opiekę zdrowotną i funduszu infrastrukturalnego dla prowincji bez żadnych ograniczeń oraz oferowanie bezoprocentowanych pożyczek dla osób kupujących dom po raz pierwszy.
Blok domaga się również, aby Ottawa przekazała 814 milionów dolarów mieszkańcom Quebecu jako rekompensatę za ostatnią wypłatę z tytułu Canada Carbon Rebate, który zostały wypłacony innym prowincjom w kwietniu 2025 roku po zawieszeniu podatku węglowego dla konsumentów. Garon powiedział, że było to równoznaczne z „kupowaniem głosów” podczas ostatnich wyborów. Carney wcześniej argumentował, że mieszkańcy Quebecu nie zapłacili federalnego podatku węglowego, ponieważ prowincja ma własny system, więc „nie jest to niesprawiedliwe”. Garon powiedział, że liberałowie nie podjęli zbyt wielu działań, aby przekonać Blok do poparcia budżetu.
Zgoda na żądania Bloku najwyraźniej pogłębiłaby dziurę w finansach publicznych. Spośród 18 postulatów Bloku, żaden nie dotyczy redukcji długu ani deficytu, choć partia domaga się wprowadzenia przepisów ograniczających siłę nabywczą Ottawy.

„Znaczny” deficyt

Rząd liberałów zachował ostrożność w kwestii wielkości deficytu, który ma zostać ujawniony w listopadzie, ale przewodniczący Izby Reprezentantów Steven MacKinnon stwierdził, że jest on „znaczny”.
Deficyt „wymaga rozwiązania i cały rząd podchodzi do niego z niewiarygodną powagą” – powiedział MacKinnon dziennikarzom w zeszłym miesiącu.
Tymczasem, Jason Jacques, Parlamentarny Specjalista ds. Budżetu (PBO), prognozuje deficyt w wysokości 68,5 mld dolarów w latach 2025–2026, wraz z rosnącym wskaźnikiem długu do PKB w krótkim okresie. Stwierdził, że kraj znajduje się na „niezrównoważonej” ścieżce fiskalnej.
Ostatnia oficjalna prognoza zawarta w 2024 Fall Economic Statement przewidywała, że ​​deficyt wyniesie 42,2 mld dolarów w roku fiskalnym 2025–2026, ale było to przed konfliktem handlowym ze Stanami Zjednoczonymi i zobowiązaniem Carneya do osiągnięcia wytycznych NATO dotyczących wydatków na obronę na poziomie 2% PKB w tym roku fiskalnym.
Lider Partii Konserwatywnej Pierre Poilievre nie chciał powiedzieć, czy poprze budżet federalny, zanim go nie zobaczy, ale w ostatnich tygodniach wezwał Carneya do „dotrzymania obietnicy i cofnięcia ogromnego wzrostu wydatków, który wprowadził”.
Poilievre, krytykując zarządzanie budżetem publicznym przez Carneya, powołał się na prognozy i komentarze Biura Budżetowego, twierdząc, że jest on droższy niż jego poprzednik, Justin Trudeau.
„Zwiększył deficyt o prawie 70 procent w stosunku do tego, który pozostawił po sobie Justin Trudeau” – powiedział Poilievre w Izbie Gmin 1 października. „Teraz Parlamentarny Dyrektor Budżetowy określa deficyt premiera jako »alarmujący«, »oszałamiający«, »nie do utrzymania«, »jeśli się nie zmieni, to koniec« i »coś się zepsuje«”.
Carney odpowiedział, że jego rząd przeprowadza »kompleksowy« przegląd wydatków.
„Rząd buduje domy. Rząd realizuje projekty w interesie narodowym. Rząd buduje silną Kanadę” – dodał Carney.
Minister Champagne zwrócił się do ministrów o znalezienie oszczędności w swoich resortach, w sumie 15%, wprowadzanych stop- niowo w ciągu trzech lat, począwszy od 7,5% w roku fiskalnym 2026–27, następnie o kolejne 2,5% w latach 2027–28 i kolejne 5% w latach 2028–29.
Termin publikacji budżetu, zazwyczaj wiosną, zostanie zmieniony na jesień, począwszy od tego roku. Liberałowie twierdzą, że ten zmieniony harmonogram zapewnia przedsiębiorstwom i prowincjom większą pewność, dając im więcej czasu na planowanie finansowe. Budżet będzie również oparty na nowej metodologii, w której wydatki operacyjne bę-dą oddzielone od wydatków uznawanych za inwestycje.
Konserwatyści twierdzą, że jest to „sztuczka księgowa” mająca na celu zamaskowanie rzeczywistej wysokości deficytu i długu, podczas gdy Champagne bronił tej praktyki, twierdząc, że zapewni ona większą przejrzystość.

Noé Chartier
Noé Chartier jest starszym reporterem kanadyjskiej edycji The Epoch Times. Twitter: @NChartierET